نظام آموزشی فراگرفت مآل، که اکنون بر همه ی نهادهای علمی ـ آموزشی کشور(مع الاسف حتا کمابیش بر حوزه های علمیه ی فعلی) حاکم است، دستگاه تعلیماتی است «حافظه محور» و «تک-ساحتی»، که بر فراگیری(= حفظ‌کردن، نه فهم کردن) داده های علمی و مهارتی القاءشده از سوی مدرسان و مربیان استواراست، و برایند آن چیزی جز انباشت داده ها در انبان ذهن فراگیران به صورت علم حصولی، نیست.
نظام علمی ـ آموزشی پرورش مآل، دستگاه تعلیماتی ـ تربیتی ای است «فطرت بنیاد»، «استعدادمحور» و «همه-جانبه نگر»، که بر پروردن استعدادهای فطری گونه گون متربیان با نقش آفرینی فعال خود آنان استوار است، و برایند آن به فعلیت درآمدن قوا و قابلیت های ذاتی عناصر تحت تربیت، و شکل گیری ملکات خودآگاهانه و پایدار علمی و مهارتی در نفوس آنان است.
این نظریه، که حاصل دَرای و درنگ توام با دغدغه ی چندین و چندساله ی صاحب قلم در باب تحول نظام تعلیم و تربیت کشوراست، بر مبانی مشخصی از نظر «فلسفه ی علم»، «فلسفه ی تعلیم و تربیت»، «معرفت شناسی»، «انسان-شناسی»، و «مدیریت»، مبتنی است. اجمال این نظریه در فصل دوم کتاب بیان شده است.
نظام علمی ـ آموزشی پرورش مآل، علاوه بر تفاوتهای اساسی در مبانی، تمایزات بسیاری به لحاظ راهبردها، روش ها و سازکارهای اجرایی با دستگاه آموزشی فراگرفت مآل دارد؛ بسیاری از این تفاوتها در خلال فصول این وجیزه مورد اشاره قرارگرفته اند.
به استناد آیات قرآنی و احادیث نبوی و ولوی، و بر اساس حکمت اسلامی، نظام علمی ـ آموزشی «برین» و «اسلامی»، نیز عبارت است از: بر منصه ی ظهور نشاندن استعدادهای خدادادی انسانها، در زمینه های گوناگون نظری و عملی، با کاربست روش های مناسب کشف و استکمال استعدادها، با توجه به «مشترکات ذاتی» متربیان باهم و رعایت «مختصات عرضی» آحاد تحت تعلیم.
براساس شواهد بسیاری، برایند رویه-های کهن و کهول تعلیمی ـ تربیتی جاری در حوزه¬های شیعه طی قرون، چیزی جز چنین نظامی نمی تواند بود، و تحول حوزه ها اکنون نیز جز به بازشناخت سنت های اصیل و آزموده ی بازمانده از سلف صالح در قلمرو تعلیم و تربیت، و روزآمدسازی آنها با لحاظ ظروف و ضرورتهای تاریخی و اجتماعی جهان معاصر، میسر نمی شود؛ و هر تدبیر و تحرکی برای تحول حوزه جز در چارچوب این نظام، به زوال هویت و اصالت حوزه منجر خواهد گشت.
از نظر نگارنده، علاوه بر حوزه ها، تحول اساسی علمی ـ تربیتی در دانشگاهها و واحدهای آموزش و پرورش نیز در گرو اجرای نظام علمی ـ آموزشی پرورش مآل است.
از آنجا که نظام علمی ـ آموزشی پرورش مآل، نظام بومی حوزه هاست، اجرای آن در نهاد حوزه بسی سهل تر و شایسته تر است، و نیز از آن جهت که تحول در بسیاری از شؤون امت و کشور، از جمله: تولید علم دینی و تحول علوم انسانی، طراحی و اجرای الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، استقرار سبک زندگی اسلامی، حتا تسدید و توسعه ی بیداری اسلامی، اصلاح نظام های حاکم بر کشورهای مسلمان، تمدن سازی اسلامی، همه وهمه در گرو تحول حوزه و تحقق حوزه ی پیشرو است، اجرای این نظام در این نهاد حیاتی و بایسته تر است؛ از همین رو ویراست ارائه شده از نظام، در این دفتر، معطوف به اجرای آن در حوزه های علمیه بوده و تحقق تحول در این نهاد مقدس را نشانه رفته است.
این دفتر شامل یک مقدمه، چهار فصل و یک خاتمه(پیوست ها) است. در مقدمه به چند نکته ی تمهیدی اشاره شده است. در فصل اول، فهرستی از فرصت ها و تهدیدهای پیش روی حوزه، ارائه شده است. فصل دوم عهده دار تبیین سه رویکرد موجود(متجمد سنتی اندیش، متجدد نوگرا، و مجدِّد نواندیش) در مواجهه با مساله ی تحول حوزه است. فصل سوم به تبیین اجمالی نظریه ی «آموزش پرورش مآل» که مبنای نظام علمی پیشنهادی راقم است، پرداخته است. فصل چهارم ـ بخش اصلی این اثر را تشکیل می دهد ـ ابعاد و «عرصه های متعلق تربیت» را مشخص کرده و نصاب-های لازم التحصیل را برای تربیت طلبه ی طراز از جهات ایمانی، عبادی، اخلاقی، مهارتی و علمی تبیین کرده است. در قسمت پیوست‌ها نیز، برخی مطالب مرتبط و مکمل نظام پیشنهادی، آمده است.
اجرای مضبوط و موفق نظام علمی ـ آموزشی پرورش مآل، نیازمند پاره ای اقدامات تمهیدی و تکمیلی دیگر است، که موارد زیر از اهم آنهاست:
۱٫ استقراء و استقصاء راهکارها و روشهای [اعم از سنتی و ابداعی] تحقق نصاب لازم در زمینه ی هرکدام از ساحات و مراحل تعلیمی و تربیتی مذکور در متن نظام.
۲٫ تنظیم آیین نامه ها و دستور نامه-های مورد نیاز، از جمله:
۱ـ۲٫ آیین نامه و دستور نامه ی اجرایی گزینش و بکارگماری و ارتقای مدیران، مدرسان و کارکنان واحدهای حوزوی ملتزم به نظام علمی ـ آموزشی پرورش-مآل.
۲ـ۲٫ آیین نامه و دستور نامه ی اجرایی جذب، گزینش و پذیرش داوطلبان در واحدهای حوزوی ملتزم.
۳ـ۲٫ آیین نامه ی انضباطی مربوط به هر دسته از عوامل انسانی ذی نقش در تحقق نظام.
۴ـ۲٫ آیین نامه و دستورنامه ی اجرایی سنجش پیشرفت تحصیلی در چارچوب نظام.
۳٫ تهیه ی تقویم تلفیقی دهساله برای اجرای فازی و تدریجی نظام، با لحاظ لوازو انتقال از وضع موجود حوزه ها به وضع مطلوب.
۴٫ تامین سازکارهای مادی مورد نیاز برای اجرای برنامه ها، مطابق نصاب رکن سخت افزاری نظام.
۵٫ برگزاری کارگاههای توجیهی برای عوامل انسانی حوزه برای اجرای نظام.
۶٫ تنظیم شاخص ها و شیوه نامه ی «پایش پیشرفت» و سنجش «کارآمدی ثبوتی» و «کامیابی اثباتی» نظام، و ترمیم کاستی ها و کژی های برنامه های عملیاتی، در فرایند اجرا.
۷٫ تهیه و اجرای برنامه ی رسانشی و اعتباربخشی نخبگانی نظام.
برای خرید این اثر ارزشمند روی تصویر کلیک کنید
